kryminalbl.blogspotblog.info/

Tomasz Dudszyński „Człowiek bez przyszłości”

Wydawnictwo: SQN

Seria: Cykl o Komisarzu Wróblu (Tom3)

Liczba stron: 365

ISBN:97883303925

Nadszedł czas, żeby przynieść wam kolejną powieść nominowaną do tegorocznej Nagrody Wielkiego Kalibru na wspominanym wielokrotnie przeze mnie Międzynarodowym Festiwalu Kryminału we Wrocławiu. Tym razem przyszła pora na coś w stylu retro. Mam tu na myśli książkę Tomasza Duszyńskiego „ Człowiek bez przyszłości”. Na wstępie powiem, że jest to ostatni tom cyklu z Komisarzem Wróblem. Skoro to definitywny koniec przyznam, że jestem fanem stylu retro,ale tutaj miałem spory problem z tym aby się w nim odnaleźć. Z pomocą przyszedł mi ostatni tom, gdzie odnalazłem wszystko to co lubię najbardziej, a w nagrodę za wytrwałość doświadczyłem takich emocji z jakimi nie miałem do czynienia w żadnej powieści w tym stylu. Dlatego w tym miejscu spróbuję wam przybliżyć  w minimalnym stopniu zarys fabuły.

Warszawa sierpień 1939 roku wybuch wojny zbliża się wielkimi krokami. W mieście dochodzi do serii tajemniczych zabójstw. Ofiary z niewyjaśnionych przyczyn spadają z dachów stołecznych kamienic, a następnie ich ciała trafiają na pobliskie wysypiska. Komisarz Wróbel rozpoczyna śledztwo w tej sprawie. Stawia sobie za cel złapanie sprawcy i udaremnienie kolejnych zbrodni. Wśród potencjalnych sprawców znalazło się grono złodziei pracujących głównie nocą, którzy sztukę wspinaczki na ściany okradanych kamienic mają opanowaną do perfekcji. Natomiast głównym podejrzanym jest młody lipkarz Szaman, który w noc pierwszego zabójstwa dokonuje kradzieży nieopodal miejsca zdarzenia. Chłopak będzie musiał udowodnić swoją niewinność, a także zostanie zwerbowany przez komisarza do współpracy, z resztą nie tylko on. Fabuła została osadzona w mieście rozgrzanym od nadmiaru emocji związanych ze społecznymi obawami o przyszłość, w końcu wojna staje się rzeczywistością. Autor dzieli ją na dwa plany czasowe. Po pierwsze otrzymujemy kryminał z prawdziwego zdarzenia, gdzie możemy wędrować warszawskimi uliczkami, zajrzeć do lokalnego półświatka pokazanego bardzo autentycznie.  Po drugie dostajemy duży przeskok czasowy, Duszyński specjalnie omija kilka pierwszych lat wojny i zatrzymuje się w okresie hitlerowskiej okupacji i zbliżającym się wybuchu Powstania Warszawskiego. Wydarzenie to dla ówczesnych mieszkańców stolicy stanowi pewnego rodzaju plotkę, domysł, przeczucie, które obejmuje całe społeczeństwo. Dopiero my czytelnicy z upływem czasu możemy z uwagą przyjrzeć się konsekwencjom  tamtego wydarzenia. Koszmar jaki przetrwało miasto wraz z mieszkańcami oraz klęsce Powstania. Fiasko tak ważnego w naszej historii wydarzenia nie odciąga nas od emocjonującej afery kryminalnej. Dochodzenie toczy się w dalszym ciągu, niestety Wróbel już nie jest komisarzem. Nie zgodził się wstąpić w szeregi granatowej policji, a mimo to prowadzi śledztwo na własną rękę. Robi wszystko, aby sprawa została ostatecznie rozwiązana. W pewnym momencie możemy odnieść wrażenie, że autorowi przestaje zależeć na znalezieniu sprawcy. Ponieważ na pierwszym planie pojawia się zilustrowany dzień po dniu przebieg powstania. Udaje mu się to osiągnąć utrzymując konwencję kryminału, łączy ją z dramatyzmem autentycznych wydarzeń historycznych. Dodatkowym smaczkiem w całej historii są relacje rodzinno- romantyczne ponieważ Ossowiecki i Wróbel robią wszystko, aby ratować najbliższych. Jedyną osobą poszkodowaną w walce o miłość jest młody lipkarz Szaman, któremu nie udaje się uratować miłości. Tu również zostaje pełniej przedstawiony element fantastyczny, czyli postać inżyniera Ossowieckiego. Tym razem to nie jest człowiek, któremu wydaje się, że wie i widzi więcej. Jego wiedza może uratować życie innych oraz pomóc w odnalezieniu sprawców dokonanych zbrodni. Jedno czego nie jest wstanie zmienić, a czego ma świadomość to okoliczności własnej śmieci. Jak zawsze jego przeciwieństwem jest były komisarz Wróbel i jego racjonalny sposób patrzenia na świat. Oprócz wspominanych bohaterów kolejny raz pojawiają się ich żony z racji na sytuację jaka panuje w stolicy ich rola również uległa diametralnej zmianie. Na uwagę zasługuje tu postać Szamana, który w tym przypadku odegrał znaczącą rolę oraz drogę jaką przeszedł, aby dotrzeć na szczyt warszawskiego półświatka. Jest to postać z jednej strony odznaczająca się ogromnym bohaterstwem, a z drugiej tragiczna.

Książka  została napisana w narracji trzecioosobowej czasu przeszłego, składa się z szesnastu niezbyt obszernych rozdziałów. Autor posługuje się językiem charakterystycznym dla przedstawionej epoki . Jej podstawowym zadaniem jest gra na emocjach czytelnika poprzez nierozerwalny związek fikcyjnych bohaterów z bolesnym okresem w historii  jakim jest II Wojna Światowa.  Znawcy literatury współczesnej podczas Międzynarodowego Festiwalu Kryminału we  Wrocławiu zastanawiali się, czy autor nie postawił sobie zbyt trudnego zadania. Jeżeli miałbym udzielić odpowiedzi na to pytanie to powiedziałbym, że Duszyński wyszedł z niego obronną ręką ukazując wiedzę na temat opisywanego okresu, łącząc ją  uczuciami nie budzącymi w czytelniku negatywnych emocji.

Podsumowując powiem, że jest to książka o smutku, bólu, stracie i braku przyszłości. I choćby z tego powodu swoim zwyczajem z całą stanowczością polecam ostatni tom serii o Komisarzu Wróblu.